تپه چغاگاوانه با ارتفاعی حدود ۲۵ متر در وسط شهر اسلام آباد غرب بین خانه های مسکونی در شمال رودخانه برف آباد قرار دارد. ۹ قسمت از ۱۰ فسمت تپه ضمن خیابان کشی و خانه سازی از بین رفته است. وسعت کنونی آن حدود ۰۰۰/۱۰ متر مربع می باشد. در کاوشهای انجام شده در تپه دو طبقه مختلف پیدا شده که حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ سال با هم اختلاف زمانی دارند. ساختمان هر دو طبقه با خشت خام بنا شده است و تنها بر حسب ضرورت گاهی از آجر برای کف اتاقها و پلکانها استفاده کرده اند. اتاقهای طبقه اول وابسته به طبقه پائینی بود. ظاهراً ساکنان طبقه اول با اندک دخل و تصرفی از اتاقهای طبقه بالا استفاده کرده اند. از نظر اصول فنی ساختمان طبقه دوم پیشرفته تر از طبقه اول است. ساختمان با ۴۵ درجه انحراف در جهت شمالی – جنوبی پی ریزی گردیده ، دیوارهای آنها با روکشی از گچ می باشد ولی در طبقه دوم در برخی از دیوارها به جای گچ رنگ قرمز را ترکیبی از گل اّخرا مورد استفاده قرار داده اند. در مرکز هر طبقه اتاق بزرگی با ۵ درگاه ورودی وجود دارد. این اتاقها در طبقه اول یک درگاه بیشتر وجود ندارد.

حفاری در مرکز تپه یا شهر باستانی که محل سکونت حاکم یا سلطان بود صورت گرفته است زیرا یک عدد تیغه مفرغی با خط میخی بابلی در قسمت شرقی تپه در طبقه اول بدست آمده که روی آن نوشته «کاخ دای» که کلمه دای آخر نام صاحب کاخ است. گویا قسمت غربی مرکز کارهای اداری و صنعتی و قسمت شرقی محل سکونت بوده است. ساکنان طبقه اول دو کوره سفالگری احداث کردند که در نوع خود قابل توجه است. در کف یکی از اتاقها تعدادی لوح گلی با خط میخی بابلی بدست آمده تعدادی از آنها حرارت دیده و تعدادی هم خام بودند. در اتاق مذکور مجسمه سفالی حیوانی شبیه گرگ به طول ۴ سانتیمتر و مجسمه سفالین کوچک دیگری احتمالاً کریشنا به طول ۷ سانتیمتر و یک پیکان مفرغی به طول ۶ سانتیمتر پیدا شده یک آویز طلا به نقش خورشید و یک مهر استوانه ای با ۳ ردیف خط میخی بابلی مربوط به هزاره دوم ق.م پیدا شده که بر روی آن نقش زنی با لباس چین دار بلند و کلاه مدور که در برابر یکی از خدایان ایستاده و خدای مزبور دارای لباس بلند و بر روی چهار پایه نشسته است. متن نوشته مهر چنین است: «سامی توم دختر تالری خدمتگزار خدای اداد»
آثار سوختگی سراسری در روی تپه باید ناشی از حملات آشوریان باشد که گویا شهر خالی از سکنه و مردم بوده در زمان حملات آشوریان احتمالاً از حمله آگاه بودند. اشیاء بدست آمده با اشیاء شوش شباهت فراوان دارد و ظروف سفالین با سفالهای لرستان متعلق به قوم کاسی مقایسه می شود. در کل تمدن چغاگاوانه با در نظر گرفتن جوانب مختلف با تمدن عیلام گرایش بیشتری دارد که نمونه آن کشف چند مجسمه عیلامی (الهه کریشنا) دلیل بر این مدعاست.

شهرستان اسلام آباد غرب با وسعتی بالغ بر2000 کیلومتر مربع و جمعیتی حدود153000 هزار نفر نزدیک به 5 / 8 درصد از وسعت و جمعیت استان را دارا میباشد واز لحاظ تاریخ تقسیمات کشوری و جمعیت دومین شهرستان استان محسوب میگرددکه ارتفاع آن از سطح آبهای آزاد حدود 1400 متر میباشد و میزان بارندگی در آن به طور سالانه 5 / 346 میلیمتر است . آب و هوای معتدل فراوانی آب و خاک حاصلخیز موجب شده که این شهر از قدیم الایام یکی از پربارترین مراکز کشاورزی و فرهنگی غرب کشور به شمار آید .

پیشینه تاریخی
بنای اولیه شهر اسلام آباد طبق نوشته اصطخری در مسالک الممالک وحمد اله مستوفی به دوران آریاییها بر میگردد. نام اولیه ای که بر آن نهاده شده است مندلی بوده است و این نام مربوط به دوره ماد تا ساسانی میباشد که با این اسم و با جمعیت اندکی مدتها به صورت یک محله کوچک مسکونی باقی مانده است که بعدها در دوران اسلامی این شهر هارون آباد نامیده شد و بنای آن را به هارون الرشید خلیفه عباسی (193 – 148 ه-ق) نسبت میدهند. باتوجه به وجود تپه چغا گاوانه در مرکز شهر کنونی اسلام آباد غرب و طی کاوشهای علمی باستان شناختی در سال 1349 هجری شمسی توسط آقای محمود کردوانی و نتایج یافته های تحقیقاتی در مرکز این شهر حاکی از آن است که این شهر باستانی در نقطه سوق الجیشی در جاده خراسان بزرگ قرار دارد این شاهراه از دوره باستان تا به امروز مسیر ارتباطی دشتهای بین النهرین و خوزستان باکوههای زاگرس و فلات ایران و فراسوی آن است از آن سو جاده ارتباطی آناتولی و آذربایجان به لرستان و فارس از نزدیکی آسلام آباد می گذشته است واین موقعیت ممتاز به این شهر این امتیاز رامیداده تا در محل تلاقی فرهنگهای پیش از تاریخ و تاریخی ، سرزمینهای مختلف رشد وترقی کند. پژوهشهای باستان شناسی آثار مهمی را از ادوار مختلف زندکی انسان باستان رادر این شهر شناسایی کرده است.
چنین به نظر میرسد که از دوره نوسنگی پیش از سفال (10000 سال پیش) مردم در این مکان می زیسته اند . ساکنان اسلام آباد همگام با دیگر مردمان کوهستان زاگرس در مراحل آغازین زندگی یکجا نشینی و اهلی کردن حیواناتی چون گوسفند وبز وآغاز کشت گیاهانی چون گندم وجو مشارکت داشته آند. پس از آن در عصر مفرغ و آهن از حدود 5000 تا 2500 سال پیش از میلاد آسلام آباد یکی از واحد های سیاسی کوههای زاگرس بوده که در منابع مکتوب بین النهرین به آن اشاره شده است . با توجه به کشف تعدادی لوح نوشته گلی به خط بابلی قدیم در کاوشهای سال 1349 شمسی توسط آقای محمود کردوانی و بازخوانی آنها توسط دکتر کامیار عبدی استاد دانشگاه شیکاگو آمریکا بین سالهای 79تا82 حاکی از آن است که شهر اسلام آباد غرب در 3500 سال پیش از میلاد یکی از مراکز مهم تجاری محسوب می شده است ودر این لوحه های گلی از حقوق بردگان و موادتجارت شده از قبیل جو وگندم و روغن نام برده و رسید کالاها به احتمال شهری به اسم پالوم بوده است و به نظر میرسد که همین نام اسلام آباد امروزی بوده است در سال 1309 هجری شمسی شهر هارون آباد که در آن زمان حود 480 نفر جمعیت اولیه آن بود به شاه آباد تعقیر نام یافت و این شهر یکی از مراکز ایلات بزرگ غرب کشور به نام ایل بزرگ کلهر قرار گرفت . سرانجام شهر شاه آباد در سال 1357 مقارن با پیروزی شکوهمند وغرور آفرین انقلاب آسلامی به اسلام آباد غرب تغییر نام یافت .
ویژگیهای اجتماعی
اکثریت مردم اسلام آباد به زبان کردی تکلم می کنند به طوریکه مردمان اصیل و بومی شهر کردزبان هستند و به زبان کردی کلهری صحبت می نمایند در شهر اسلام آباد غرب مردم مسلمان وپیرو مذهب شیعه می باشند .

جاذبه های فرهنگ عامه

اهالی منطقه اسلام آباد غرب از اقوام کرد و طوایف مختلف ایل کلهر می باشند. آنها به زبان کردی با گویش کلهری تکلم کرده ، مسلمان و پیرو مذهب تشیع می باشند.

آثار تاریخی و جاذبه های طبیعی ومذهبی اسلام آباد غرب
تپه چغا گاوانه ،آتشکده شیان ، قلعه شیان ، سراب شیان ، آتشکده میل میلگه،بنای ساسانی فیروزآباد ،سراب شرف آباد،سراب هرسم،شهرقیل منصوری ، امامزاده حسن (ع)، امامزاده عباسعلی (ع)، امامزاده علی اکبر(ع) ،امامزاده قاضي الكيا(قاضيوند)
روستای هدف گردشگری اسلام آباد غرب
روستای سراب هرسم
این روستا در 35 کیلومتری شهر اسلام آباد غرب و 90 کیلومتری کرمانشاه واقع شده است. آب و هوای آن معتدل و خشک است.
مردم روستای سراب هرسم به زبان کردی و گویش زنگنه سخن می گویند. مسلمان و پیرو مذهب تشیع هستند. این روستا در دامنه کوهستان، مناظر و چشم اندازهای طبیعی جذاب و زیبایی دارد، فضاهای داخل روستا و پیرامون آن جلوه گاه مناظر بدیع و شورانگیز است. در 15 کیلومتری روستا، بنای زیارتگاهی موسوم به امامزاده حسن وجود دارد. اطراف این بنا بسیار سرسبز و زیبا است.
جاذبه های زیارتی
امامزاده حسن روتوند،امامزاده علی اکبر،امامزاده عباسعلی ،امامزاده قاضي الكيا(قاضيوند)
صنایع دستی اسلام آباد غرب
موج بافی ( رختخواب پیچ) ، قالی بافی ، چیخ بافی ، نمد مالی، موزائیک کاری ، معرق کاری ، منبت ، گیوه بافی ، طراحی فرش

جاذبه های تاریخی

تپه چغاگاوانه
تپه چغاگاوانه با ارتفاعی حدود 25 متر در وسط شهر اسلام آباد غرب بین خانه های مسکونی در شمال رودخانه برف آباد قرار دارد. 9 قسمت از 10 فسمت تپه ضمن خیابان کشی و خانه سازی از بین رفته است. وسعت کنونی آن حدود 000/10 متر مربع می باشد. در کاوشهای انجام شده در تپه دو طبقه مختلف پیدا شده که حدود 100 تا 150 سال با هم اختلاف زمانی دارند. ساختمان هر دو طبقه با خشت خام بنا شده است و تنها بر حسب ضرورت گاهی از آجر برای کف اتاقها و پلکانها استفاده کرده اند. اتاقهای طبقه اول وابسته به طبقه پائینی بود. ظاهراً ساکنان طبقه اول با اندک دخل و تصرفی از اتاقهای طبقه بالا استفاده کرده اند. از نظر اصول فنی ساختمان طبقه دوم پیشرفته تر از طبقه اول است. ساختمان با 45 درجه انحراف در جهت شمالی – جنوبی پی ریزی گردیده ، دیوارهای آنها با روکشی از گچ می باشد ولی در طبقه دوم در برخی از دیوارها به جای گچ رنگ قرمز را ترکیبی از گل اّخرا مورد استفاده قرار داده اند. در مرکز هر طبقه اتاق بزرگی با 5 درگاه ورودی وجود دارد. این اتاقها در طبقه اول یک درگاه بیشتر وجود ندارد.
حفاری در مرکز تپه یا شهر باستانی که محل سکونت حاکم یا سلطان بود صورت گرفته است زیرا یک عدد تیغه مفرغی با خط میخی بابلی در قسمت شرقی تپه در طبقه اول بدست آمده که روی آن نوشته «کاخ دای» که کلمه دای آخر نام صاحب کاخ است. گویا قسمت غربی مرکز کارهای اداری و صنعتی و قسمت شرقی محل سکونت بوده است. ساکنان طبقه اول دو کوره سفالگری احداث کردند که در نوع خود قابل توجه است. در کف یکی از اتاقها تعدادی لوح گلی با خط میخی بابلی بدست آمده تعدادی از آنها حرارت دیده و تعدادی هم خام بودند. در اتاق مذکور مجسمه سفالی حیوانی شبیه گرگ به طول 4 سانتیمتر و مجسمه سفالین کوچک دیگری احتمالاً کریشنا به طول 7 سانتیمتر و یک پیکان مفرغی به طول 6 سانتیمتر پیدا شده یک آویز طلا به نقش خورشید و یک مهر استوانه ای با 3 ردیف خط میخی بابلی مربوط به هزاره دوم ق.م پیدا شده که بر روی آن نقش زنی با لباس چین دار بلند و کلاه مدور که در برابر یکی از خدایان ایستاده و خدای مزبور دارای لباس بلند و بر روی چهار پایه نشسته است. متن نوشته مهر چنین است: «سامی توم دختر تالری خدمتگزار خدای اداد»
آثار سوختگی سراسری در روی تپه باید ناشی از حملات آشوریان باشد که گویا شهر خالی از سکنه و مردم بوده در زمان حملات آشوریان احتمالاً از حمله آگاه بودند. اشیاء بدست آمده با اشیاء شوش شباهت فراوان دارد و ظروف سفالین با سفالهای لرستان متعلق به قوم کاسی مقایسه می شود. در کل تمدن چغاگاوانه با در نظر گرفتن جوانب مختلف با تمدن عیلام گرایش بیشتری دارد که نمونه آن کشف چند مجسمه عیلامی (الهه کریشنا) دلیل بر این مدعاست.

آتشکده شیان

این آتشکده در 3 کیلومتری روستای قلعه شیان از توابع دهستان شیان ، بخش حمیل , شهرستان اسلام آباد غرب واقع شده که در سال 1384 توسط هیأتی از سوی سازمان میراث فرهنگی با هدف نجات بخشی از آثار تاریخی محدوده سد مخزنی شیان مورد کاوش قرار گرفت. آتشکده مورد بحث به ابعاد 5/14 × 5 / 14 متر است که با استفاده از مصالح لاشه سنگ و ملات گچ ساخته شده است. این چهارتاقی همانند سایر چهارتاقی های هم عصر خود از چهار پایه مکعب مستطیل جدا از هم تشکیل شده که در زمان خود تاقهایی از دو سو آنها را به یکدیگر مرتبط کرده و گنبدی مدور اجزاء این مجموعه را به هم پیوند می داده است. در محل تلاقی اجزاء داخلی این پایه ها ، گوشه هایی به طول و عرض متوسط 70 سانتیمتر ایجاد شده که در سطوح بالاتر ، در داخل آنها گوشواره پایه گنبد قرار می گرفته است. در داخل فضای چهارتاقی ، سکویی به ابعاد 15/ 3 × 15/3 متر ، تعدادی پایه گچی با تزئینات قاشقی و صندوقچه های گچی وجود دارد. در حد فاصل پایه ها ، ورودی هایی در چهار جهت اصلی قرار دارد که همانند بسیاری از چهارتاقی های دوره ساسانی به راهرو طواف پشت جرزها مرتبط می شوند. در ضلع شمالی این چهارتاقی ، اتاقی به ابعاد 5/14 × 75/3 قرار دارد. به عقیده کاوشگر این آتشکده طی چهار مرحله ساخته شده که مرحله اول تا سوم متعلق به دوره ساسانی و مرحله چهارم مربوط به اوایل دوره اسلامی است.

آتشکده میل میله گه

چهارتاقی معروف به میل میله گه در روستای سیاه سیاه میله گه باباخان از توابع دهستان حومه جنوبی بخش مرکزی شهرستان اسلام آباد غرب در طول جغرافیایی “28’33 .46 و عرض “02 ‘57 .33 واقع شده است. این چهار تاقی به فاصله 100 متری شرق روستای مذکور و بر فراز پشته ای کم ادتفاع از سنگهای ماسه ای ، مشرف به زمینهای کشاورزی پست اطرف ساخته شده است. این چهار تاقی یکی از آتشکده های دوره ساسانی است که همانند بسیاری از آتشکده های آن زمان با مصالح لاشه سنگ و ملات گچ ساخته شده است. چهار تاقی مذکور که هسته اصلی باقی مانده از بنای بزرگتری است ، متشکل از چهار جرز سنگی در ابعاد مختلف می باشد که پیرامون آن را راهرو طوافی احاطه کرده است. در داخل این آتشکده سکویی جهت قرار گرفتن آتشدان و تعدادی پایه گچی و سنگی قرار دارد که در نوع خود منحصر به فرد می باشند.

این آتشکده در ۳ کیلومتری روستای قلعه شیان از توابع دهستان شیان ، بخش حمیل , شهرستان اسلام آباد غرب واقع شده که در سال ۱۳۸۴ توسط هیأتی از سوی سازمان میراث فرهنگی با هدف نجات بخشی از آثار تاریخی محدوده سد مخزنی شیان مورد کاوش قرار گرفت. آتشکده مورد بحث به ابعاد ۵/۱۴ × ۵ / ۱۴ متر است که با استفاده از مصالح لاشه سنگ و ملات گچ ساخته شده است. این چهارتاقی همانند سایر چهارتاقی های هم عصر خود از چهار پایه مکعب مستطیل جدا از هم تشکیل شده که در زمان خود تاقهایی از دو سو آنها را به یکدیگر مرتبط کرده و گنبدی مدور اجزاء این مجموعه را به هم پیوند می داده است. در محل تلاقی اجزاء داخلی این پایه ها ، گوشه هایی به طول و عرض متوسط ۷۰ سانتیمتر ایجاد شده که در سطوح بالاتر ، در داخل آنها گوشواره پایه گنبد قرار می گرفته است. در داخل فضای چهارتاقی ، سکویی به ابعاد ۱۵/ ۳ × ۱۵/۳ متر ، تعدادی پایه گچی با تزئینات قاشقی و صندوقچه های گچی وجود دارد. در حد فاصل پایه ها ، ورودی هایی در چهار جهت اصلی قرار دارد که همانند بسیاری از چهارتاقی های دوره ساسانی به راهرو طواف پشت جرزها مرتبط می شوند. در ضلع شمالی این چهارتاقی ، اتاقی به ابعاد ۵/۱۴ × ۷۵/۳ قرار دارد. به عقیده کاوشگر این آتشکده طی چهار مرحله ساخته شده که مرحله اول تا سوم متعلق به دوره ساسانی و مرحله چهارم مربوط به اوایل دوره اسلامی است.

روستای شالان از توابع بخش کرندغرب شهرستان اسلام‏آبادغرب در استان کرمانشاه است
این روستا در 23 کیلومتری شهر سرپل ذهاب، 33 کیلومتری کرندغرب و 140 کیلومتری کرمانشاه واقع است و از شمال و شمال‌شرقی به ارتفاعات دالاهو از جنوب شرقی به ارتفاعات بانه‏ریز و از جنوب به ارتفاعات زنگ علیان محدود می‏شود.

ارتفاع روستای شالان از سطح دریا 1070 متر است، آب و هوای آن در فصول بهار و تابستان نسبتاً خنک و در پاییز و زمستان سرد و برفگیر است. رودخانه پرآب الوند در جنوب روستا جریان دارد.

روستای شالان دارای پیشینه کهن تاریخی است. وجود آثار و بقاع متبرکه همانند زیارتگاه مسجد عبدالله بن عمر، بابا یادگار، مقبره ابودجانه، مقبره باباشیخ، مقبره شیخ بایزی و همچنین مقبره بابافقی نشان‏گر قدمت و سابقه تاریخی این روستا است.

بسیاری از بناهای آرامگاهی این روستا در دوره صفویه و به دستور شاه عباس احداث گردیده و در دوره قاجاریه مرمت شده‌‏اند. مردم روستای شالان به زبان کردی با لهجه کلهر سخن می‏گویند، مسلمان و پیرو مذهب تسنن هستند.

دامداری، زراعت، پرورش زنبور عسل، جنگلداری و باغداری از اهم فعالیت‏های اقتصادی مردم این روستا می‏باشد. تولید محصولات و فرآورده‏های لبنی مانند کره محلی، کشک، روغن حیوانی و عسل در این روستا رواج دارد.

انجیر، گردو، انار و هلو از عمده‏ترین محصولات سردرختی باغات شالان محسوب می‏‌شوند. گندم و جو نیز در این روستا کشت می‏شود. در روستای شالان صنایع دستی نیز رواج دارد و گروهی از مردم به ویژه زنان به تولید آن اشتغال دارند.

روستای کوه‌پایه‏‌ای شالان بافت مسکونی متراکم دارد. معماری خانه‏های روستاییان به نحوه معیشت و نوع فعالیت آنان بستگی دارد. فضاهای خانه‏ها را اتاق‏های استراحت و پذیرایی، سرویس بهداشتی، انبار و تنورخانه تشکیل می‏دهد.

سقف خانه‏ها مسطح است و با تیرهای چوبی و اندود کاه‌گل و یا قیروگونی پوشیده شده‏اند و غالباً دارای ایوان می‏باشند. مصالح به کار رفته در خانه‏های قدیمی شامل سنگ، آجر، گچ، چوب، خشت و گل است. اما خانه‏های جدید با مصالح سیمان، آهن، آجر و گچ ساخته می‏شوند.

شرایط آب و هوایی مناسب، در پیرامون روستا مکان‏‌های بسیار زیبای طبیعی و تفریحی به وجود آورده است. درختان بسیار بلند و پوشش سبز گیاهان مرتعی، چشمه‏ها و سرچشمه رودهای کوچک در کوهستان‏های اطراف روستا، نواحی تفریحی و طبیعی منحصر به فردی را ایجاد کرده‏اند.

در دو سوی بستر رودخانه الوند، که در جنوب روستا جریان دارد، تفرجگاه‏هایی با چشم‏اندازهای زیبا پدید آمده که محل رویش انواع گیاهان دارویی، مرتعی و گل‏های وحشی رنگارنگ است و به زیستگاه پرندگان و جانوران آبزی تبدیل شده‏اند.

جنگل‏‌های انبوه و گسترده گردو، انار و انجیر کوهی اطراف روستا، از تفرجگاه‏های زیبا و کم‏نظیر روستاست، که مورد توجه مردم استان کرمانشاه قرار می‏گیرند.

در کنار مزارع روستا، ارتفاعات صخره‏ای دالاهو قرار گرفته که بلندترین قله آن 2250 متر ارتفاع دارد. سراسر این ارتفاعات را جنگل‏‌های انبوه و مراتع سرسبز و خرم فرا گرفته است. این ارتفاعات در اکثر مواقع سال از برف پوشیده می‏شود

مناظر طبیعی و پوشش جنگلی ارتفاعات دالاهو با چشم‏اندازهای زیبا و کم‏نظیر، یکی از جاذبه‏‌های طبیعی روستای شالان است در 4 کیلومتری روستای شالان آبشار زیبای پیران و ویرانه‏های قصر یزدگرد قرار دارد که قدمت آن به دوران ساسانی می‏رسد.

این اثر تاریخی مهم در یکی از بلندترین ارتفاعات قرار گرفته و اطراف آن را حصاری با برج‏های نیم دایره‏ای شکل در برگرفته است. این برج‏ها در فاصله 6 تا 16 متری یکدیگر قرار دارند.

در 9 کیلومتری روستا بنای سنگی مستطیل شکلی قرار دارد که به طاق‏گرا معروف است. این بنای سنگی فضای ایوان مانندی است که دیوارهای داخلی آن از لاشه‏های سنگ و ملاط گچ ساخته شده است.

ارتفاع بنا از سطح زمین 7/11 متر و عرض دهانه طاق 10/4 متر و عمق بنا 10/3 متر است. دیوارهای داخلی بنا با اشکال هندسی منقوش طراحی و اجرا شده است.

در 5 کیلومتری روستای شالان مقبره ابودجانه منسوب به دوره سلجوقیان واقع شده است. گفته می‏‌شود که این مقبره به سماک‏بن خوشه از طایفه اوس و از نزدیکان سعدبن عباده تعلق دارد که در جنگ‏های بدر و احد از یاران پیامبر (ص) بوده است.

زیارتگاه بابا یادگار در 10 کیلومتری روستای شالان، در دامنه کوه دالاهو واقع شده است. روی این بنا که به صورت مربعی کوچک است، گنبد مخروطی شکلی قرار گرفته و قسمت‏‌های داخلی و خارجی آن با ملاط گچ اندود شده است.

این آرامگاه در میان اهل حق جایگاه بسیار والایی دار. مسجد عبدالله بن عمر که از مساجد باشکوه صدر اسلام در ایران است، در 2 کیلومتری روستای شالان قرار دارد. این بنا روی بقایای بنایی ساخته شده است که به دوران قبل از اسلام تعلق داشته است.

مسجد روستا مستطیل شکل است و شبستان آن 8 ستون دارد که در 2 ردیف موازی قرار گرفته‏اند. محراب این مسجد برخلاف سایر مساجد، از دیوار چوبی بیرون نیامده بلکه به وسیله گچ‏بری به دیوار مسجد الحاق شده است.

منبر مسجد 5 پله دارد که پشت به محراب ساخته شده است. مناره مسجد بعدها در قسمت جنوب غربی بام مسجد ساخته شده و در بالای آن گنبدی مخروطی شکل قرار دارد. معماری این مسجد بسیار زیبا و منحصر به فرد است.

مقبره‏های شیخ بایزی و باباحقی در 5 کیلومتری روستا قرار دارد و از دیگر آثار مذهبی و تاریخی روستای شالان هستند. از مهم‏ترین مراسم و آیین‏های سنتی این روستا، برافروختن آتش در چهارشنبه آخر سال (چهارشنبه سوری) روی بلندی‏های مشرف به روستا و همچنین مراسم سیزده بدر و رفتن به دامان طبیعت در آخرین روز نوروز است. همچنین در دوازدهم ماه ربیع‏الاول در این روستا مولودی‏خوانی توسط دراویش اهل حق برگزار می‏شود.

مردم روستا در اوقات فراغت به اجرای بازی‏های محلی می‏پردازند که معروف‏ترین آن‏ها گرزان است. این بازی 8 نفر بازیکن دارد که بازیکنان در مربعی که بر روی زمین ترسیم می‏شود قرار می‏‌گیرند.

در وسط این مربع چاله‏ای قرار دارد که چهار گرز در داخل چاله قرار می‏دهند. سپس چهار نفر در خط دفاع به حفاظت از گرزها می‏پردازند و چهار نفر که در خارج از مربع هستند برای تصرف گرزها به افراد داخل مربع حمله می‏کنند.

چنانچه موفق به تصرف گرزها شوند به حمله خود با گرز ادامه می‏دهند و افراد مدافع آن‏ها را از خود دور می‏کنند. سایر بازی‏ها عبارتند از قاوقاوان و توقا.

از مهم‏ترین صنایع دستی و هنری روستای شالان به جاجیم، موج، گیوه و توپ‏دوزی می‏توان اشاره کرد.

موسیقی در میان مردم روستای شالان مانند سایر نقاط کردنشین اهمیت فراوانی دارد و استفاده از شمشال و دف در اجرای مراسم مذهبی بسیار متداول است. شمشال نوعی ساز بادی از جنس فنر است که به نی شباهت دارد، این ساز با نوایی سوزناک و گیرا نواخته می‏شود.

پوشاک مورد استفاده مردان روستای شالان عبارتند از سربند، کلاه، عرق‏چین، کوله بال، قبا، سمخه، شال، سلته، جافی، جوراب و گیوه و پوشاک زنان این روستا نیز شامل سربند، زیرپوش، کلنجه، پیراهن، یل، قبا، روپوش و جافی است.

از انواع غذاهای متداول روستا می‏توان به شلم اشاره کرد که ترکیبی از آب انار، گندم نیمکوب، سبزیجات معطر و مغز گردو است. کولیره نیز نوعی نان محلی مرکب از آرد گندم، جو و ذرت است که روی ساج پخته می‏شود. همچنین قیسی که ترکیبی از نخود، آب گوجه فرنگی، پیاز و کمی برنج است، یکی دیگر از غذاهای محلی روستای شالان است.

شهرستان اسلام آباد غرب با وسعتی بالغ بر۲۰۰۰ کیلومتر مربع و جمعیتی حدود۱۴۷۰۰۰   هزار نفر نزدیک به ۵ / ۸  درصد از وسعت و جمعیت استان را دارا میباشد واز لحاظ تاریخ تقسیمات کشوری و جمعیت دومین شهرستان استان محسوب میگرددکه ارتفاع آن از سطح آبهای آزاد حدود ۱۴۰۰ متر میباشد و میزان بارندگی در آن به طور سالانه ۵ / ۳۴۶  میلیمتر است . آب و هوای معتدل فراوانی آب و خاک حاصلخیز موجب شده که این شهر از قدیم الایام یکی از پربارترین مراکز کشاورزی و فرهنگی غرب کشور به شمار آید .

• پیشینه تاریخی

بنای اولیه شهر اسلام آباد طبق نوشته اصطخری در مسالک الممالک وحمد اله مستوفی به دوران آریاییها بر میگردد. نام اولیه ای که بر آن نهاده شده است مندلی بوده است و این نام مربوط به دوره ماد تا ساسانی میباشد که با این اسم و با جمعیت اندکی مدتها به صورت یک محله کوچک مسکونی باقی مانده است که بعدها در دوران اسلامی این شهر هارون آباد نامیده شد و بنای آن را به هارون الرشید خلیفه عباسی (۱۹۳ – ۱۴۸ ه-ق) نسبت میدهند. باتوجه به وجود تپه چغا گاوانه در مرکز شهر کنونی اسلام آباد غرب و طی کاوشهای علمی باستان شناختی در سال ۱۳۴۹ هجری شمسی توسط آقای محمود کردوانی و نتایج یافته های تحقیقاتی در مرکز این شهر حاکی از آن است که این شهر باستانی در نقطه سوق الجیشی در جاده خراسان بزرگ قرار دارد این شاهراه از دوره باستان تا به امروز مسیر ارتباطی دشتهای بین النهرین و خوزستان باکوههای زاگرس و فلات ایران و فراسوی آن است  از آن سو جاده ارتباطی آناتولی و آذربایجان به لرستان و فارس از نزدیکی آسلام آباد می گذشته است واین موقعیت ممتاز به این شهر این امتیاز رامیداده تا در محل تلاقی فرهنگهای پیش از تاریخ و تاریخی ، سرزمینهای مختلف رشد وترقی کند . پژوهشهای باستان شناسی آثار مهمی را از ادوار مختلف زندکی انسان باستان رادر این شهر شناسایی کرده است.

چنین به نظر میرسد که از دوره نوسنگی پیش از سفال (۱۰۰۰۰ سال پیش) مردم در این  مکان   می زیسته اند . ساکنان اسلام آباد همگام با دیگر مردمان کوهستان زاگرس در مراحل آغازین زندگی یکجا نشینی و اهلی کردن حیواناتی چون گوسفند وبز  وآغاز کشت گیاهانی  چون گندم وجو مشارکت داشته آند. پس از آن در عصر مفرغ و آهن از حدود ۵۰۰۰ تا ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد آسلام آباد یکی از واحد های سیاسی کوههای زاگرس بوده که در منابع مکتوب بین النهرین به آن اشاره شده است . با توجه به کشف تعدادی لوح نوشته گلی به خط بابلی قدیم در کاوشهای سال ۱۳۴۹ شمسی توسط آقای محمود کردوانی و بازخوانی آنها توسط دکتر کامیار عبدی استاد دانشگاه شیکاگو آمریکا بین سالهای ۷۹تا۸۲ حاکی از آن است که شهر اسلام آباد غرب در ۳۵۰۰ سال پیش از میلاد یکی از مراکز مهم تجاری محسوب می شده است ودر این لوحه های گلی از حقوق بردگان و موادتجارت شده از قبیل جو وگندم و روغن نام برده و رسید کالاها به احتمال شهری به اسم پالوم بوده است و به نظر میرسد که همین نام اسلام آباد امروزی بوده است در سال ۱۳۰۹  هجری شمسی شهر هارون آباد که در آن زمان حود ۴۸۰ نفر جمعیت اولیه آن بود به شاه آباد تعقیر نام یافت و این شهر یکی از مراکز ایلات بزرگ غرب کشور به نام ایل بزرگ کلهر قرار گرفت . سرانجام شهر شاه آباد در سال ۱۳۵۷ مقارن با پیروزی شکوهمند وغرور آفرین انقلاب آسلامی به اسلام آباد غرب  تغییر نام یافت .

            نقشه ماهواره ای اسلام آبادغرب

• ویژگیهای اجتماعی

اکثریت مردم اسلام آباد به زبان کردی تکلم می کنند به طوریکه مردمان اصیل و بومی شهر کردزبان هستند و به زبان کردی کلهری صحبت می نمایند در شهر اسلام آباد غرب مردم مسلمان وپیرو مذهب شیعه می باشند .

             مسجدجامع اسلام آبادغرب

• جاذبه های فرهنگ عامه

اهالی منطقه اسلام آباد غرب از اقوام کرد و طوایف مختلف ایل کلهر می باشند. آنها به زبان کردی با گویش کلهری تکلم کرده ، مسلمان و پیرو مذهب تشیع می باشند.

آثار تاریخی و جاذبه های طبیعی ومذهبی اسلام آباد غرب

تپه چغا گاوانه ،آتشکده شیان ، قلعه شیان ، سراب شیان ، آتشکده میل میلگه،بنای ساسانی فیروزآباد ،سراب شرف آباد،سراب هرسم،شهرقیل منصوری ، امامزاده حسن (ع)، امامزاده عباسعلی (ع)، امامزاده علی اکبر(ع) ،امامزاده قاضی الکیا(قاضیوند)

• روستای هدف گردشگری اسلام آباد غرب

روستای سراب هرسم

این روستا در ۳۵ کیلومتری شهر اسلام آباد غرب و ۹۰ کیلومتری کرمانشاه واقع شده است. آب و هوای آن معتدل و خشک است.

مردم روستای سراب هرسم به زبان کردی و گویش زنگنه سخن می گویند. مسلمان و پیرو مذهب تشیع هستند. این روستا در دامنه کوهستان، مناظر و چشم اندازهای طبیعی جذاب و زیبایی دارد، فضاهای داخل روستا و پیرامون آن جلوه گاه مناظر بدیع و شورانگیز است. در ۱۵ کیلومتری روستا، بنای زیارتگاهی موسوم به امامزاده حسن وجود دارد. اطراف این بنا بسیار سرسبز و زیبا است.

• جاذبه های زیارتی

*  امامزاده حسن روتوند        *  امامزاده علی اکبر      *  امامزاده عباسعلی          ،امامزاده قاضی الکیا(قاضیوند)

       امامزاده علی اکبر بدره ای

                  امامزاده قاضی الکیا(قاضیوند)

صنایع دستی اسلام آباد غرب

موج بافی ( رختخواب پیچ) ،  قالی بافی ، چیخ بافی ، نمد مالی، موزائیک کاری ، معرق کاری ، منبت ، گیوه بافی ، طراحی فرش

جاذبه های تاریخی

• تپه چغاگاوانه

تپه چغاگاوانه با ارتفاعی حدود ۲۵ متر در وسط شهر اسلام آباد غرب بین خانه های مسکونی در شمال رودخانه برف آباد قرار دارد. ۹ قسمت از ۱۰ فسمت تپه ضمن خیابان کشی و خانه سازی از بین رفته است. وسعت کنونی آن حدود ۰۰۰/۱۰ متر مربع می باشد. در کاوشهای انجام شده در تپه دو طبقه مختلف پیدا شده که حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ سال با هم اختلاف زمانی دارند. ساختمان هر دو طبقه با خشت خام بنا شده است و تنها بر حسب ضرورت گاهی از آجر برای کف اتاقها و پلکانها استفاده کرده اند. اتاقهای طبقه اول وابسته به طبقه پائینی بود. ظاهراً ساکنان طبقه اول با اندک دخل و تصرفی از اتاقهای طبقه بالا استفاده کرده اند. از نظر اصول فنی ساختمان طبقه دوم پیشرفته تر از طبقه اول است. ساختمان با ۴۵ درجه انحراف در جهت شمالی – جنوبی پی ریزی گردیده ، دیوارهای آنها با روکشی از گچ می باشد ولی در طبقه دوم در برخی از دیوارها به جای گچ رنگ قرمز را ترکیبی از گل اّخرا مورد استفاده قرار داده اند. در مرکز هر طبقه اتاق بزرگی با ۵ درگاه ورودی وجود دارد. این اتاقها در طبقه اول یک درگاه بیشتر وجود ندارد.

حفاری در مرکز تپه یا شهر باستانی که محل سکونت حاکم یا سلطان بود صورت گرفته است زیرا یک عدد تیغه مفرغی با خط میخی بابلی در قسمت شرقی تپه در طبقه اول بدست آمده که روی آن نوشته «کاخ دای» که کلمه دای آخر نام صاحب کاخ است. گویا قسمت غربی مرکز کارهای اداری و صنعتی و قسمت شرقی محل سکونت بوده است. ساکنان طبقه اول دو کوره سفالگری احداث کردند که در نوع خود قابل توجه است. در کف یکی از اتاقها تعدادی لوح گلی با خط میخی بابلی بدست آمده تعدادی از آنها حرارت دیده و تعدادی هم خام بودند. در اتاق مذکور مجسمه سفالی حیوانی شبیه گرگ به طول ۴ سانتیمتر و مجسمه سفالین کوچک دیگری احتمالاً کریشنا به طول ۷ سانتیمتر و یک پیکان مفرغی به طول ۶ سانتیمتر پیدا شده یک آویز طلا به نقش خورشید و یک مهر استوانه ای با ۳ ردیف خط میخی بابلی مربوط به هزاره دوم ق.م پیدا شده که بر روی آن نقش زنی با لباس چین دار بلند و کلاه مدور که در برابر یکی از خدایان ایستاده و خدای مزبور دارای لباس بلند و بر روی چهار پایه نشسته است. متن نوشته مهر چنین است: «سامی توم دختر تالری خدمتگزار خدای اداد»

آثار سوختگی سراسری در روی تپه باید ناشی از حملات آشوریان باشد که گویا شهر خالی از سکنه و مردم بوده در زمان حملات آشوریان  احتمالاً از حمله آگاه بودند. اشیاء بدست آمده با اشیاء شوش شباهت فراوان دارد و ظروف سفالین با سفالهای لرستان متعلق به قوم کاسی مقایسه می شود. در کل تمدن چغاگاوانه با در نظر گرفتن جوانب مختلف با تمدن عیلام گرایش بیشتری دارد که نمونه آن کشف چند مجسمه عیلامی (الهه کریشنا) دلیل بر این مدعاست.

• آتشکده شیان

این آتشکده در ۳ کیلومتری روستای قلعه شیان از توابع دهستان شیان ، بخش حمیل , شهرستان اسلام آباد غرب واقع شده که در سال ۱۳۸۴ توسط هیأتی از سوی سازمان میراث فرهنگی با هدف نجات بخشی از آثار تاریخی محدوده سد مخزنی شیان مورد کاوش قرار گرفت. آتشکده مورد بحث به ابعاد ۵/۱۴ × ۵ / ۱۴ متر است که با استفاده از مصالح لاشه سنگ و ملات گچ ساخته شده است. این چهارتاقی همانند سایر چهارتاقی های هم عصر خود از چهار پایه مکعب مستطیل جدا از هم تشکیل شده که در زمان خود تاقهایی از دو سو آنها را به یکدیگر مرتبط کرده و گنبدی مدور اجزاء این مجموعه را به هم پیوند می داده است. در محل تلاقی اجزاء داخلی این پایه ها ، گوشه هایی به طول و عرض متوسط ۷۰ سانتیمتر ایجاد شده که در سطوح بالاتر ، در داخل آنها گوشواره پایه گنبد قرار می گرفته است. در داخل فضای چهارتاقی ، سکویی به ابعاد ۱۵/ ۳ × ۱۵/۳ متر ، تعدادی پایه گچی با تزئینات قاشقی و صندوقچه های گچی وجود دارد. در حد فاصل پایه ها ، ورودی هایی در چهار جهت اصلی قرار دارد که همانند بسیاری از چهارتاقی های دوره ساسانی به راهرو طواف پشت جرزها مرتبط می شوند. در ضلع شمالی این چهارتاقی ، اتاقی به ابعاد ۵/۱۴ × ۷۵/۳ قرار دارد. به عقیده کاوشگر این آتشکده طی چهار مرحله ساخته شده که مرحله اول تا سوم متعلق به دوره ساسانی و مرحله چهارم مربوط به اوایل دوره اسلامی است.

           سدشیان

• آتشکده میل میله گه

چهارتاقی معروف به میل میله گه در روستای سیاه سیاه میله گه باباخان از توابع دهستان حومه جنوبی بخش مرکزی شهرستان اسلام آباد غرب در طول جغرافیایی ۲۸ ۳۳  ۴۶  و عرض            ۰۲  ۵۷  ۳۳  واقع شده است. این چهار تاقی به فاصله ۱۰۰ متری شرق روستای مذکور و بر فراز پشته ای کم ادتفاع از سنگهای ماسه ای ، مشرف به زمینهای کشاورزی پست اطرف ساخته شده است. این چهار تاقی یکی از آتشکده های دوره ساسانی است که همانند بسیاری از آتشکده های آن زمان با مصالح لاشه سنگ و ملات گچ ساخته شده است. چهار تاقی مذکور که هسته اصلی باقی مانده از بنای بزرگتری است ، متشکل از چهار جرز سنگی در ابعاد مختلف می باشد که پیرامون آن را راهرو طوافی احاطه کرده است. در داخل این آتشکده سکویی جهت قرار گرفتن آتشدان و تعدادی پایه گچی و سنگی قرار دارد که در نوع خود منحصر به فرد می باشند.

تصاویری دیگر

جام جم آنلاین: اصلاحیه اساسنامه مدارس نمونه دولتی مصوب هشتصد و چهل ‌و هفتمین جلسه شورای عالی آموزش و پرورش برای اجرا به استان ها ابلاغ شد.

به گزارش ایرنا، براساس این اساسنامه، به منظور فراهم آوردن زمینه رشد بیشتر علمی و پرورشی دانش‌آموزان مستعد به ویژه دانش ‌آموزانی که دسترسی کمتری به امکانات آموزشی و پرورشی مناسب دارند، مدارس نمونه ‌دولتی مطابق مفاد این اساسنامه تاسیس و اداره می‌شود.

این گزارش با اشاره به اهداف تشکیل این مدارس می‌افزاید: اهتمام ویژه به امر تربیت این‌ دانش‌ آموزان در تراز دانش‌آموزان شاخص در تعهد، ایمان و علاقه به نظام جمهوری اسلامی ایران، ارایه نمونه‌ای مناسب برای سایر مدارس در ارتقای کیفیت آموزشی و پرورشی، فراهم آوردن شرایط مناسب برای ادامه تحصیل دانش‌آموزان مستعد وایجاد زمینه تربیت نیروی‌انسانی مورد نیاز مناطق کمتر برخوردار از میان دانش‌آموزان بومی ـ منطقه‌ای از اهداف تشکیل مدارس نمونه دولتی است.

در این اساسنامه آمده است: مدارس نمونه‌دولتی به واحدهای آموزشی و پرورشی در دوره‌های راهنمایی تحصیلی و متوسطه اطلاق می‌شود که با گزینش دانش ‌آموزان مستعد، بهره‌گیری از معلمان کارآمد و مجرب و تامین امکانات مناسب، زمینه ارتقای آموزش و پرورش دانش‌آموزان با اولویت مناطق کمتربرخوردار را فراهم می آورد.

در صورت وجود منابع امکانات و زمینه مناسب (نیروی انسانی، تجهیزات، فضای آموزشی و دانش‌آموز) مدارس نمونه دولتی در هر منطقه، ناحیه یا شهرستان به پیشنهاد اداره ‌کل آموزش و پرورش و موافقت معاونت آموزشی ذی ربط تاسیس می‌شود.

ملاک پذیرش دانش‌آموزان در این مدارس، امتیازات حاصل از ارزیابی‌های رسمی دوران تحصیل و نتیجه آزمون ورودی پس از برگزاری امتحانات نوبت دوم (خردادماه) خواهد بود.

براساس این شیوه نامه،در مناطق کمتر برخوردار که رفت و آمد روزانه برای دانش آموزان و هنرجویان مقدور نیست، مدارس نمونه دولتی بصورت شبانه‌روزی تاسیس و اداره خواهد شد.

دانش‌آموزان این گونه مدارس در طول سال تحصیلی حداقل یک فعالیت پژوهشی در راستای اهداف دوره و یا رشته تحصیلی مربوط به خود را با کمک دبیران یا هنرآموزان انجام و به مدرسه ارایه می کنند.

این شیوه نامه یادآور شده است مدارس نمونه دولتی می‌توانند برنامه هفتگی خود را در پنج روز هفته تنظیم و اجرا کنند.

هدف‌:

به‌ منظور تشويق‌ وترغيب‌ دانش‌آموزان‌ مستعد، به‌ ويژه‌ دانش‌آموزان‌ مستعد مناطق‌ محروم‌ وافزايش‌ رشد علمي‌ وتربيتي‌ آنان‌ وجلوگيري‌ ازضايع‌ شدن‌ نيروهاي‌ مؤمن‌ ومتقي‌ كه‌ در تداوم‌انقلاب‌ اسلامي‌ نقش‌ سازنده‌ دارند ونيز به‌ منظور استفاده‌ از تجربيات‌ حاصله‌ در ارتقاي‌كيفيت‌ آموزشي‌ ساير آموزشگاهها، مدارس‌ نمونه‌ (دخترانه‌، پسرانه‌ ) تأسيس‌ مي‌گردد.

تعريف‌ :

مدارس‌ نمونه‌ به‌ آموزشگاههايي‌ اطلاق‌ مي‌شود كه‌ باگزينش‌ دانش‌ آموزان‌ مستعد ودعوت‌ازمعلمان‌ كارآمد و تأمين‌ امكانات‌ مناسب‌تر موجبات‌ ارتقاي‌ آموزشي‌ وپرورشي‌دانش‌آموزان‌ مناطق‌ محروم‌ را فراهم‌ مي‌آورد.

فصل‌ اول‌ - تأسيس‌ :

ماده‌ 1- اين‌ مدارس‌ در هرمنطقه‌ يا شهرستان‌ درصورت‌ وجود امكانات‌ وزمينه‌ (نيروي‌ انساني‌، فضاي‌ آموزشي‌ و دانش‌آموز) به‌ پيشنهاد رئيس‌ منطقه‌ يا شهرستان‌ و تأييد مديركل استان‌ وموافقت‌ معاونت‌ امور آموزشي‌ يا فني‌ و حرفه‌اي‌ (بر حسب‌ مورد ) تأسيس‌ مي‌شود.

تبصره‌ 1- تشخيص‌ اولويت‌ درتأسيس‌ مدارس‌ وتعيين‌ رشته‌هاي‌ دوره‌ متوسطه‌ با وزارت‌ آموزش‌ وپرورش‌ مي‌باشد.

تبصره‌ 2- انحلال‌ مدارس‌ نمونه‌ در صورت‌ عدم‌ انطباق‌ باضوابط مندرج‌ در اين‌ اساسنامه‌ به‌پيشنهاد مدير كل‌ استان‌ و تأييد معاونت‌ امور آموزشي‌ يا فني‌ و حرفه‌اي‌ برحسب‌ مورد خواهدبود.

ماده‌ 2- اولويت‌ در تأسيس‌ مدارس‌ نمونه‌ با مناطق‌ محروم‌[1] [1] كشور است‌ .

فصل‌ دوم‌ - سازمان‌ آموزشي‌ ، تربيتي‌ واداري‌ :

ماده‌3- معلمان‌ ومربيان‌ اين‌ مدارس‌ ازميان‌ افراد متعهد وباتجربه‌اي‌ كه‌ ازسطح‌ علمي ‌و آموزشي ‌بالايي‌ برخوردارند و داراي‌ حداقل‌ سه‌ سال‌ سابقه‌ تدريس‌ درمدارس‌ آموزش‌ وپرورش‌ و يامؤسسات‌ آموزشي‌ مورد تأييد مي‌باشند انتخاب‌ مي‌شوند.

ماده‌4- مديران‌ اينگونه‌ مدارس‌ علاوه‌ بر داشتن‌ كليه‌ شرايط مندرج‌ در ماده‌ 3 بايد داراي‌ شرايط زير نيزباشند:

الف‌ - داشتن‌ حداقل‌ 2 سال‌ سابقه‌ مديريت‌ در دوره‌ مربوط .

ب‌ - دارابودن‌ حداقل‌ مدرك‌ تحصيلي‌ ليسانس‌ براي‌ دوره‌ متوسطه‌ وفوق‌ ديپلم‌ براي‌ دوره‌راهنمايي‌.

تبصره‌1- ارزش‌ مدرك‌ تحصيلي‌ افرادي‌ كه‌ داراي‌ تحصيلات‌ حوزه‌اي‌ هستندمطابق‌ با ضوابط سازمان‌ امور اداري‌ واستخدامي‌ كشور تعيين‌ خواهد شد.

تبصره‌ 2- لازم‌ است‌ مديران‌ اينگونه‌ مدارس‌ در دوره‌هاي‌ مختلف‌ آموزشي‌ كه‌ توسط وزارت‌آموزش‌ وپرورش‌ جهت‌ توجيه‌ آنان‌ تشكيل‌ مي‌گردد شركت‌ نمايند.

ماده ‌5- نصب‌ وعزل‌ رؤساي‌ مدارس‌ نمونه‌ به‌ پيشنهاد رئيس‌ شهرستان‌ يا منطقه‌ وتأييد مديركل‌ با ابلاغ‌رئيس‌ شهرستان‌ يا منطقه‌ صورت‌ مي‌گيرد.ساير اعضاو كاركنان‌ آموزشگاه‌ مطابق‌ ضوابط تعيين‌ شده‌به‌ پيشنهاد مديرمدرسه‌ وبا ابلاغ‌ رييس‌ آموزش‌ وپرورش‌ شهرستان‌ يا منطقه‌ انتخاب‌ مي‌شوند.

ماده‌ 6- در اينگونه‌ مدارس‌ علاوه‌ بركادرپرورشي‌ وآموزشي‌ جهت‌ راهنمائي‌ وارشاد دانش‌آموزان‌ در زمينه‌هاي‌ مختلف‌ آموزشي‌ واخلاقي‌ ورفتاري‌ از وجود دبير راهنما استفاده‌خواهد شد، دبير راهنما توسط مدير مدرسه‌ ازميان‌ كاركنان‌ آموزشي‌ وپرورشي‌ همان‌ مدرسه‌انتخاب‌ مي‌شود كه‌ به‌ ازاي‌ هر كلاس‌، چهار ساعت‌ دبير راهنما منظور مي‌گردد، اين‌ وقت‌ جزءاوقات‌ موظف‌ آن‌ معلم‌ محسوب‌ شده‌ وبراي‌ هر دبير راهنما از حداكثر 12 ساعت‌ اين‌ مدارس‌نبايد تجاوز نمايد.

ماده‌ 7- در اينگونه‌ مدارس‌ يكي‌ ازدبيران‌ راهنما ويكي‌ ازمعاونين‌ مدرسه‌ ( به‌ انتخاب‌ مدير مدرسه‌) به‌ اعضاي‌ ستاد تربيتي[2] [2] افزوده‌ مي‌شوند.

فصل‌ سوم‌ - پذيرش‌ دانش‌آموز و شرايط تحصيل‌

ماده‌ 8- دانش‌ آموزان‌ مدارس‌ نمونه‌ ازبين‌ فارغ‌ التحصيلان‌ مستعد پايه‌هاي‌ پنجم‌ ابتدايي‌ و سوم‌راهنمايي‌ براي‌ ادامه‌ تحصيل‌ در دوره‌ راهنمايي‌ و دوره‌ متوسطه‌ (به‌ صورت‌ جداگانه) باتوجه‌ به‌ موارد زير انتخاب‌ مي‌شوند.[3] [3]

1- ملاك‌ پذيرش‌ دانش‌آموزان‌، مجموع‌ معدل‌ كل‌ امتحان‌ نهايي‌ و نمره‌ آزمون‌ ورودي‌ (برمبناي‌ بيست‌) خواهد بود.

2- امتحان‌ ورودي‌پس‌ازبرگزاري‌امتحانات‌ نهايي‌ خرداد ماه‌ بين‌ دانش‌ آموزان‌ مستعدبرگزار خواهد شد .

3- دستورالعملهاي‌ مربوط به‌ شرايط شركت‌ در آزمون‌ ورودي‌ ونحوه‌ برگزاري‌ آن‌ وثبت‌نام‌ پذيرفته‌شدگان‌ هرساله‌ توسط معاونت‌ آموزشي‌ تهيه‌ و ابلاغ‌ خواهد شد.

تبصره‌ - دستورالعمل‌هاي‌ لازم‌ در مدارس‌ نمونه‌ فني‌ و حرفه‌اي‌ با هماهنگي‌ معاونت‌ فني‌ وحرفه‌اي‌تدوين‌ مي‌گردد.

ماده‌ 9- هرگاه‌ تأسيس‌ اينگونه‌ مدارس‌ درمناطقي‌ به‌ هردليلي‌ مقدور نباشد مديركل‌ آموزش‌ وپرورش‌ استان‌ موظف‌است‌ درمدارس‌ نمونه‌اي‌ كه‌ درسايرنقاط استان‌ تشكيل‌ شده‌ سهمیه ای ‌براي‌ اينگونه‌ مناطق‌ به‌ نسبت‌ تعداددانش‌ آموزان‌ سال‌ پاياني‌ دوره‌ قبل تخصيص دهد.‌

تبصره‌ - براي‌ دانش‌ آموزاني‌ كه‌ رفت‌ وآمد روزانه‌ برايشان‌ مقدور نيست‌ مدارس‌ نمونه‌ بصورت‌شبانه‌روزي‌ اداره‌ خواهد شد.

ماده‌ 10- (حذف‌ شده‌است‌)[4][4]

ماده‌ 11- ادامه‌ تحصيل‌ دراين‌ مدارس‌ منوط به‌ فعاليت‌ مثبت‌ پرورشي‌ وآموزشي‌ دانش‌آموز است‌.

فصل‌ چهارم‌ - نحوه‌ فعاليت‌ مدارس‌ نمونه‌

ماده‌12- كيفيت‌ ونحوه‌ اجراي‌ فعاليتهاي‌ فوق‌ برنامه‌ آموزشي‌ وپرورشي‌ ونيز حدود
اختيارات ‌ستاد تربيتي‌ در اينگونه‌ مدارس‌ توسط وزارت‌ آموزش‌ وپرورش‌ تهيه و ابلاغ‌ خواهد شد.

ماده‌13- مدارس‌ نمونه‌ دووقته‌ بوده‌ وبصورت‌ صبح‌ وبعدازظهر اداره‌ خواهد شد .

ماده‌ 14- مخارج‌ وهزينه‌ هاي‌ مدارس‌ نمونه‌ ازمحل‌ بودجه‌ وزارت‌ آموزش‌ وپرورش‌ وخودياري‌ مردم‌ و اولياي‌ دانش‌ آموزان‌ (درحد بضاعت‌ آنان‌ ) تأمين‌ مي‌گردد.

ماده‌ 15- دستورالعملهاي‌ اجرايي‌ لازم‌، سازمان‌ اداري‌ مدارس‌ نمونه‌ ومقررات‌ مربوط به‌ شبانه‌روزي‌ توسط معاونتهاي‌ مربوط درحدود مقررات‌ تهيه‌ وپس‌ ازتأييد وزير به‌ ادارات‌ ذيربط ابلاغ‌ خواهد شد.

ماده‌ 16- اين‌ اساسنامه‌ هادرچهارفصل‌ وشانزده‌ ماده‌ وهفت‌ تبصره‌ در سيصد و هشتاد و دومين‌جلسه‌شوراي‌ عالي‌ آموزش‌ وپرورش‌ مورخ‌30/5/1365 به‌ تصويب‌ رسيد. صحيح‌ است‌، به‌مورداجراء گذارده‌ شود.

1- به استناد مصوبه چهارصدو پنجاه و نهمین جلسه شورای عالی آموزش و پرورش مورخ
24/6/1367 که طی شماره 4016/120 مورخ 30/6/67 ابلاغ شده است، شورا موافقت می نماید در مناطق مشروحه زیر که جزء مناطق محروم آموزشی کشور شناخته شده اند مدارس نمونه آموزشی تأسیس گردد.

یک-

الف: استانهای هرمزگان، لرستان، خوزستان، بوشهر،

ب: شهرستانهای فردوس، قائن، سبزوار، بیرجند، بندپی، ارسنجان، سلمان، مرند، آذرشهر، خمین، سیرجان، ملایرو شاهرود.

ج: مناطق 15 الی 20 تهران، نواحی و مناطق حومه اصفهان(ناحیه 4 و 5 و خمینی شهر، برخوار و ...)

دو- مدارس نمونه ای که در سایر مناطق تأسیس گردیده منحصراً از دانش آموزان مستعد و محروم طبق ماده 19 اساسنامه مدارس نمونه ثبت نام می نمایند.

همچنین به استناد مصوبه چهارصد و هشتادو هفتمین جلسه شورای عالی آموزش و پرورش مورخ 29/3/1368 که طی شماره 3601/120 مورخ 3/4/68 در مورد تعیین مناطق محروم آموزشی جهت تأسیس مدارس نمونه ابلاغ شده است،

الف- شورا موافقت می نماید استانهای ایلام، چهارمحال و بختیاری،کهگیلویه و بویراحمد، سیستان و بلوچستان و کردستان به بند الف رأی صادره در چهارصدو پنجاه و نهمین جلسه شورای عالی آموزش و پرورش مورخ 24/6/1367 در مورد تعیین مناطق محروم آموزشی جهت تأسیس مدارس نمونه اضافه گردد.

ب- به معاونت امور آموزشی وزارت آموزش و پرورش اجازه داده می شود از لیست مناطق محروم که به تصویب هیأت دولت رسیده مناطق محروم آموزشی را انتخاب و نسبت به تأسیس مدارس نمونه در آن مناطق اقدام نماید.

ج- چنانچه معاونت امور آموزشی خارج از لیست مناطق محروم مصوب هیأت دولت، مناطقی را از نظر آموزشی محروم تشخیص دهد مراتب را جهت بررسی و اتخاذ تصمیم با ذکر دلائل لازم به شورای عالی گزارش نماید.

1- به استناد مصوبه ششصدو پنجاه و دومین جلسه شورای عالی آموزش و پرورش مورخ20/5/1379 که طی شماره 8/1077/120 مورخ 7/6/79 ابلاغ شده است: وظایف اعضای ستاد تربیتی به شورای مدرسه در آیین نامه اجرایی مدارس محول گردید.

1- به استناد مصوبه جلسه 512 شورای عالی مورخ 5/6/69 که طی شماره 8599/120 مورخ 27/6/69 ابلاغ شد ماده 8 به شرح فوق اصلاح گردید و ماده 10 نیز حذف شد. ضمناً برابر رأی جلسه 450 شورای عالی مورخ 12/3/67 که طی شماره 1083/120 مورخ 21/3/67 ابلاغ شده است.«پذیرش دانش آموزان جدید در پایه های دوم و سوم دوره راهنمایی تحصیلی و پایه های دوم و سوم و چهارم رشته های مختلف دوره متوسطه مدارس نمونه با شرایط مندرج در اساسنامه مدارس مذکور بلامانع است. در این حالت حداقل معدل کتبی سال قبل داوطلبین شرکت در امتحان ورودی در مدارس راهنمایی نمونه 16 و در دبیرستانهای نمونه 15 می باشد.»

2- به استناد مصوبه جلسه 512 شورای عالی مورخ 5/6/69 به شماره ابلاغی 8599/120 مورخ27/6/69 ماده 10 حذف شد.

حسن رجبی مدیر آموزش وپرورش شهرستان اسلام آباد غرب درجلسه شورای معاونین روز شنبه 15 آذر ماه ضمن تشریح عملکرد معاونین طی سه ماه اول سال تحصیلی جاری تاکید کرد ، ارتقاء کیفیت امورات آموزشي ، پرورشی و تربیت بدنی و تنظیم بایگانی و اسناد مدارس بر اساس نظارت مستمر معاونین اداره و مدیران مدارس اولويت های اجرايي آموزش وپرورش شهرستان اسلام آباد غرب است.